هدف از این پایان نامه مطالعه تطبیقی عوامل موثر بر حس تعلق مکانی در سکونتگاههای رسمی و غیررسمی می باشد
حس تعلق به مکان
از اصلی ترین عوامل اثر گذار بر روابط فرد با مکان است. این حس دربرگیرنده
ی عوامل گوناگونی است که کیفیت زندگی فرد در مکان را متاثر می سازد. وجود حس تعلق و یا عدم وجود آن می تواند بر رفتارهای افراد در مواجه با مکان بسیار اثرگذار باشد. این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان در میان ساکنین شهرجدیدپرند(اسکان رسمی) و نسیم شهر(اسکان غیررسمی) انجام گرفته است.
در
پژوهش حاضر در جهت نیل به هدف پیش گفته از روش ترکیبی استفاده شده است، به
این ترتیب که از روش پیمایش در زمره روش های کمّی و از روش بحث گروهی
متمرکز در زمره روش های کیفی بهره گرفته شده است. در این شیوه، بحث گروهی
متمرکز برای شناخت بیش تر یا زمینه و شرایط یافته های کمّی، بعد از پژوهش
کمّی به عنوان روش تکمیلی به کار می رود. در این پژوهش از ابزار پرسشنامه
برای گردآوری داده ها استفاده شده و برای بحث گروهی متمرکز به منظور کنترل
جریان بحث، سئوالاتی(راهنمای بحث) تنظیم گردیده است.
در
روش پیمایش، از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها با
استفاده از نرم افزار SPSS و در روش بحث گروهی متمرکز، از تحلیل کیفی نتایج
با تاکید بر شناسایی مضامین استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه در
پیمایش از فرمول کوکران استفاده شد، بر اساس این فرمول حجم نمونه ای که از
جامعه آماری تحقیق به دست آمد، برای اسکان رسمی(شهرجدیدپرند) 196 سرپرست
خانوار و برای اسکان غیررسمی(نسیم
شهر) هم 196 سرپرست خانوار می باشد که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند
مرحله ای که در زمره ی نمونه گیری های تصادفی می باشد، انتخاب شده اند.
نتایج تحقیق حاکی از این امر است که در اسکان غیررسمی حس تعلق مکانی
بیش تر از اسکان رسمی است و این مسئله ناشی از وجود سرمایه اجتماعی بالاتر
در اسکان غیررسمی(نسیم شهر) نسبت به اسکان رسمی(شهر جدید پرند) است. نتایج
تحلیل رگرسیون نیز بیانگر این است که حس تعلق مکانی
در شهر جدید پرند به ترتیب از سرمایه اجتماعی، ویژگی های فضایی- کالبدی و
سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی در نسیم شهر به ترتیب از سرمایه اجتماعی،
سرمایه فرهنگی و ویژگی های فضایی- کالبدی تاثیر می پذیرد. در مجموع باید
گفت برطبق نتایج به دست آمده، سرمایه اجتماعی عامل اصلیِ اثرگذار بر حس
تعلق به مکان در شهر جدید پرند و نسیم شهر است.
فهرست مطالب
فصل1 (کلیات تحقیق) 1
1- 1 مقدمه 2
2- 1 طرح مسئله 3
3- 1 اهمیّت و ضرورت مسئله 6
4- 1 سئوالات تحقیق 7
5- 1 اهداف تحقیق 8
1- 5- 1 هدف اصلی 8
2- 5- 1 اهداف عملیاتی 8
6- 1 قلمرو تحقیق 8
1- 6- 1 قلمرو زمانی 8
2- 6- 1 قلمرو مکانی 8
فصل2 (ادبیات و مبانی نظری تحقیق) 9
1- 2 مقدمه 10
2- 2 حس تعلق مکانی 11
1- 2- 2 تعریف مفاهیم مرتبط با حس تعلق مکانی 11
1- 1- 2- 2 مکان 11
2- 1- 2- 2 حس مکان 16
3- 1- 2- 2 حس تعلق 19
4- 1- 2- 2 حس تعلق مکانی 21
2- 2- 2 بررسی ابعاد حس تعلق مکانی 23
3- 2- 2 نظریه های حس تعلق مکانی 25
1- 3- 2- 2 رویکرد روانشناختی(روانشناسی محیطی) 25
1- 1- 3- 2- 2 فریتز استیل 26
2- 1- 3- 2- 2 ویلیامز 27
3- 1- 3- 2- 2 شامای 28
4- 1- 3- 2- 2 لو و آلتمن 29
5- 1- 3- 2- 2 جنیفر کراس 31
2- 3- 2- 2 رویکرد جامعه شناختی(پدیدارشناسی) 32
1- 2- 3- 2- 2 یی فو توآن 33
2- 2- 3- 2- 2 ادوارد رلف 33
3- 2- 3- 2- 2 کریستین نوربرگ شولتز 35
3- 2 عوامل اجتماعی- فرهنگی 36
1- 3- 2 سرمایه اجتماعی 36
1- 1- 3- 2 تعاریف و ابعاد 36
2- 1- 3- 2 نظریه پردازان سرمایه اجتماعی 38
1- 2- 1- 3- 2 پیر بوردیو 38
2- 2- 1- 3- 2 رابرت پاتنام 41
3- 2- 1- 3- 2 فرانسیس فوکویاما 44
4- 2- 1- 3- 2 جیمز کلمن 45
5- 2- 1- 3- 2 افه و فوش 49
2- 3- 2 سرمایه فرهنگی 51
1- 2- 3- 2 تعریف و ابعاد 51
2- 2- 3- 2 نظریه پردازان سرمایه فرهنگی 53
1- 2- 2- 3- 2 پیر بوردیو 53
2- 2- 2- 3- 2 کالینز 57
4- 2 عوامل فضایی- کالبدی 57
5- 2جمع بندی مبانی نظری 59
6- 2 پیشینه تحقیق 62
1- 6- 2 پیشینه داخلی تحقیق 62
2- 6- 2 پیشینه خارجی تحقیق 79
3- 6- 2 جمع بندی پیشینه تحقیق 85
7- 2 چارچوب نظری 90
8- 2 مدل نظری تحقیق 94
9- 2 سئوالات تحقیق 95
10- 2 فرضیه های تحقیق 95
فصل3 (روش تحقیق) 96
1- 3 روش تحقیق 97
2- 3 تکنیک گردآوری داده ها 98
3- 3 فنون مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها 98
4- 3 جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه گیری 99
5- 3 تعریف نظری متغیرهای تحقیق 100
1- 5- 3 حس تعلق مکانی 100
2- 5- 3 سرمایه اجتماعی 101
3- 5- 3 سرمایه فرهنگی 102
4- 5- 3 نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی 103
5- 5- 3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان) 103
6- 5- 3 ویژگی های فردی 104
6- 3 تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 104
1- 6- 3 حس تعلق مکانی 104
2- 6- 3 سرمایه اجتماعی 105
3- 6- 3 سرمایه فرهنگی 106
4- 6- 3 نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی 107
5- 6- 3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان) 108
6- 6- 3 ویژگی های فردی 108
7- 3 پایایی و اعتبار 109
1- 7- 3 پایایی 109
2- 7- 3 اعتبار 110
فصل4 (یافته های تحقیق) 111
1- 4 مقدمه 112
2- 4 شرح نمونه های موردِ مطالعه 112
3- 4 نتایج پیمایش 116
1- 3- 4 آمار توصیفی داده ها 116
1- 1- 3- 4 جنسیت 116
2- 1- 3- 4 سن 117
3- 1- 3- 4 وضعیت تأهل 117
4- 1- 3- 4 وضعیت اشتغال 118
5- 1- 3- 4 نوع شغلِ افراد شاغل 119
6- 1- 3- 4 قومیت 121
7- 1- 3- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی 122
8- 1- 3- 4 مدت سکونت 123
9- 1- 3- 4 حس تعلق مکانی 125
10- 1- 3- 4 سرمایه اجتماعی 125
11- 1- 3- 4 سرمایه فرهنگی 125
12- 1- 3- 4 نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی 126
2- 3- 4 آمار استنباطی داده ها 126
1- 2- 3- 4 شهر جدید پرند 126
2- 2- 3- 4 نسیم شهر 133
3- 3- 4 مقایسه نمونه های موردِ مطالعه در شهرجدیدپرند و نسیم شهر 138
1- 3- 3- 4 مقایسه متغیرهای تحقیق در شهرجدیدپرند و نسیم شهر 138
2- 3- 3- 4 مقایسه فرضیات تحقیق در شهرجدیدپرند و نسیم شهر 140
3- 3- 3- 4 مقایسه تحلیل رگرسیون در شهرجدیدپرند و نسیم شهر 142
4- 3- 3- 4 نمودار تحلیل مسیر شهرجدیدپرند و نسیم-شهر 142
4- 4 نتایج بحث گروهی متمرکز 143
1- 4- 4 شهرجدیدپرند 143
2- 4- 4 نسیم شهر 147
فصل5 (نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات) 152
1- 5 نتیجه گیری 153
2- 5 پیشنهادات 168
منابع 171
پیوست 183
راهنمای بحث گروهی متمرکز(FGD) 184
پرسشنامه 186
فهرست جداول
جدول 1- 2 سطوح مختلف تجربه مکان بر اساس دیالکتیک درون/ بیرون 15
جدول 2- 2 مدل های تاثیرگذاری حس تعلق مکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت 72
جدول 1- 3 تعریف عملیاتی متغیر حس تعلق مکانی 104
جدول 2- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایه اجتماعی 105
جدول 3- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایه فرهنگی 106
جدول 4- 3 تعریف عملیاتی متغیر نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی 108
جدول 5- 3 میزان آلفای محاسبه شده برای هر متغیر تحقیق 110
جدول 1- 4 تحولات جمعیت در شهر جدید پرند(1393- 1385) 113
جدول 2- 4 تحولات جمعیت در محدوده نسیم شهر(1390- 1345) 114
جدول 3- 4 جنسیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 116
جدول 4- 4 سن پاسخگویان بر حسب محل سکونت 117
جدول 5- 4 وضعیت تأهل پاسخگویان بر حسب محل سکونت 117
جدول 6- 4 وضعیت اشتغال پاسخگویان بر حسب محل سکونت 118
جدول 7- 4 نوع شغل پاسخگویان بر حسب محل سکونت 120
جدول 8- 4 وضعیت قومیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 121
جدول 9- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی پاسخگویان بر حسب محل سکونت 122
جدول10- 4 مدت زمان سکونت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 123
جدول 11- 4 میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان بر حسب محل سکونت 125
جدول 12- 4 میزان سرمایه اجتماعی پاسخگویان بر حسب محل سکونت 125
جدول 13- 4 میزان سرمایه فرهنگی پاسخگویان بر حسب محل سکونت 125
جدول 14- 4 نگرش پاسخگویان به ویژگی های فضایی- کالبدی بر حسب محل سکونت 126
جدول 15- 4 همبستگی بین سرمایه اجتماعی و حس تعلق -مکانی پاسخگویان پرند 127
جدول 16- 4 همبستگی بین سرمایه فرهنگی و حس تعلق -مکانی پاسخگویان پرند 127
جدول 17- 4 همبستگی بین نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند 128
جدول 18- 4 همبستگی بین مدت زمان سکونت و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند 129
جدول 19- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند بر حسب جنسیت 129
جدول 20- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند بر حسب اشتغال، قومیت و شیوه تصرف واحد مسکونی 130
جدول 21- 4 همبستگی بین سن و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند 131
جدول 22- 4 خلاصه مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند 132
جدول 23- 4 تأثیرگذاری تک تک عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند 132
جدول 24- 4 همبستگی بین سرمایه اجتماعی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 133
جدول 25- 4 همبستگی بین سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 133
جدول 26- 4 همبستگی بین نگرش به ویژگی های فضایی- کالبدی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 134
جدول 27- 4 همبستگی بین مدت زمان سکونت و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 135
جدول 28- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم-شهر بر حسب جنسیت 136
جدول 29- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم-شهر بر حسب اشتغال، قومیت و شیوه تصرف واحد مسکونی 136
جدول 30- 4 همبستگی بین سن و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 136
جدول 31- 4 خلاصه مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 137
جدول 32- 4 تأثیرگذاری تک تک عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیم شهر 137
جدول 33- 4 اختلاف میانگین متغیرهای تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 138
جدول 34- 4 آزمون تفاوت معناداری میانگین متغیرهای تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 139
جدول 35- 4 آزمون تحلیل واریانس یکطرفه متغیرهای زمینه ای بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 139
جدول 36- 4 مقایسه فرضیات تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 140
جدول 37- 4 مقایسه فرضیه جنسیت و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 140
جدول 38- 4 مقایسه فرضیات اشتغال، قومیت، شیوه تصرف واحد مسکونی و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 141
جدول 39- 4 مقایسه آزمون همبستگی سن و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 141
جدول40- 4 خلاصه ی مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیم شهر 142
فهرست اشکال
شکل 1- 2 مدل مونتگومری برای مکان 14
شکل 2- 2 مدل پانتر برای حس مکان 18
شکل 3- 2 مدل حس تعلق 20
شکل 4- 2 سطوح مختلف حس تعلق 21
شکل 5- 2 عوامل و مؤلفه های مؤثر در فرآیند رخداد دلبستگی در میدان های شهری 79
شکل 6- 2 مدل نظری تحقیق 94
شکل 1- 4 نقشه موقعیت شهر جدید پرند 113
شکل 2- 4 نقشه موقعیت نسیم شهر 115
شکل 3- 4 جنسیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 116
شکل 4- 4 وضعیت تأهل پاسخگویان بر حسب محل سکونت 118
شکل 5- 4 وضعیت اشتغال پاسخگویان بر حسب محل سکونت 119
شکل6- 4 نوع شغل پاسخگویان بر حسب محل سکونت 120
شکل 7- 4 وضعیت قومیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 121
شکل 8- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی پاسخگویان بر حسب محل سکونت 122
شکل 9- 4 مدت زمان سکونت پاسخگویان بر حسب محل سکونت 124
شکل10- 4 نمودار تحلیل مسیر متغیرهای تبیین کننده حس تعلق مکانی بر حسب محل سکونت 142
